Ulica Zygmunta Augusta

Ulicę Zygmunta Augusta wytyczono w r. 1889 na terenie rozparcelowanej wówczas części Ogrodu Strzeleckiego. Nazwę nadano jej w r. 1903. 

Okolica ogrodu, założonego pod koniec XVIII w., w średniowieczu należała do Bractwa Kurkowego. W drugiej połowie XIX w. ogród ozdobiono posągami dobrodziejów Bractwa, królów Zygmunta Augusta (stąd nazwa ulicy) i Jana III. Sobieskiego, dłuta W. Gadomskiego. 

A oto król Zygmunt August w Parku Strzeleckim:

ZYGMUNT II. AUGUST (1520-1572), król Polski od r. 1548, zapoczątkował budowę floty polskiej, doprowadził do zawarcia unii lubelskiej (1569), był mecenasem literatury, sztuki i nauki. Był też protektorem Bractwa Kurkowego.

Na podstawie: E. Supranowicz, "Nazwy ulic Krakowa".

Zgaduj zgadula: Czy ktoś wie, co Zygmunt August podarował Bractwu?

Ulica Piłsudskiego

Z serii "Ulice Krakowa" na początek ulica Piłsudskiego. Jest to jedna z moich ulubionych ulic, głównie za sprawą znajdujących się przy niej kamienic.

A teraz słów kilka o historii tej ulicy.

Średniowieczna jeszcze droga do wsi, zwanej ongiś Wolą Chełmską, a od XVI w. Justowską; właścicielem jej był (od 1528 r.) Jost Decjusz (właściwie Dietz), sekretarz królewski i rajca krakowski. 

Jako ulica Wolska (Wohler Gasse) po raz pierwszy zanotowana jest w "Wykazie realności miasta Krakowa wraz z przedmieściami z l. 1807-08" oraz na planie miasta z 1836 r. Dochodziła wówczas tylko do Rudawy, tj. do obecnego skrzyżowania z ul. Retoryka (tzw. Spalony Most), na tej linii bowiem zamykały usypane na początku XIX. w. fortyfikacje, tzw. okopy, które zastąpiły rozebrane mury miejskie. W latach sześćdziesiątych XIX. w. pas fortyfikacji przesunięto na linię dzisiejszych Alei Trzech Wieszczów, gdzie przedłużoną ulicę zamknięto bramą Wolską. Odcinek ten zabudował się pod koniec XIX. i na początku XX. wieku. 

W r. 1933 ulicę nazwano ul. Józefa Piłsudskiego (przypuszczalnie odegrało tu rolę sąsiedztwo związanych z legendą legionową Oleandrów); w r. 1948 nazwę zmieniono na Manifestu Lipcowego, a w r. 1990 przywrócono nazwę poprzednią. 

 

JÓZEF PIŁSUDSKI (1867-1935) - początkowo działacz PPS na terenie zaboru rosyjskiego i Galicji. W l. 1910-1914 organizował w Galicji Związki Strzeleckie i był ich Komendantem Głównym. Po wybuchu I. wojny światowej z pobliskich Oleandrów wyruszyła 6. sierpnia 1914 r. do Królestwa I. Kompania Kadrowa. 16. sierpnia powołano Legiony Polskie, w których Piłsudski został dowódcą I. Pułku, później komendantem I. Brygady. W okresie międzywojennym pełnił urzędy Tymczasowego Naczelnika Państwa, Naczelnego Wodza i od 1920 r. Marszałka Polski, a także premiera i ministra spraw wojskowych. Pochowany został na Wawelu.

Na podstawie: E. Supranowicz, "Nazwy ulic Krakowa".

Kalendarium Krakowa - 11.07.1944

Zamach w Krakowie

Pół roku po wykonaniu wyroku na Franzu Kutscherze do Krakowa przyjeżdżają z Warszawy żołnierze oddziału dyspozycyjnego AK "Parasol". Chodzi o głowę Obergruppenfuhrera SS Wilhelma Koppego, wyższego dowódcy SS i policji w Generalnym Gubernatorstwie. 

Przed godziną 9 na ulicy Powiśle w wjazdu na plac Kossaka akowcy ostrzelali mercedesa Koppego, próbując jednocześnie zablokować jego auto swoimi samochodami. Mimo ostrzału mercedes zdołał wyminąć blokadę, zginęło kilku Niemców, jednak ranny Koppe  przeżył. Akowcy mieli jednego rannego, ale w drodze powrotnej w starciu we wsi Udórz, gdzie Niemcy namierzyli żołnierzy "Parasola", pięciu z nich zginęło, a czterech odniosło rany. 

Źródło: aleHistoria nr 25

Na zdjęciu uroczystości NSDAP na pl. Szczepańskim w Krakowie z okazji rocznicy dojścia Adolfa Hitlera do władzy. Przemawia Kurt von Burgsdorff. Drugi od prawej - Wilhelm Koppe.

Kalendarium Krakowa - 9.07.1521

 Na Wieży Zygmuntowskiej katedry wawelskiej zawisł dzwon, który stanie się najsłynniejszym dzwonem w Polsce., bijącym w ważne święta i uroczystości, a także w innych istotnych dla kraju i świata chwilach. 

Ufundował go król Zygmunt Stary a odlał norymberczyk Hans Beham. Po raz pierwszy Zygmunt bił 13.07.1521 r.

Na płaszczu dzwonu widnieją wizerunki świętych Zygmunta i Stanisława, godło Polski oraz Litwy. 

Na Wawel blisko 12-tonowy dzwon został dostarczony za pomocą pojazdu przypominającego sanie, pod który podkładane były drewniane bale. Operacja ta trwała długo, ale jego zawieszenie zajęło tylko około godziny.

Zygmunta w 1999 roku przebił masą ważący 15 ton dzwon Maryja Bogurodzica z bazyliki w Licheniu.

Na podstawie: aleHistoria nr 25.

Malczewski – miłość.

Biografowie Malczewskiego wymieniają trzy ważne kobiety w życiu mistrza.

Pierwszą młodzieńczą miłością Malczewskiego była jego kuzynka Wanda Karczewska, z którą latem 1878 roku potajemnie się zaręczyli. Ojciec Malczewskiego pan Julian, nie był przeciwny związkowi syna. Pannie Wandzie również imponował uczeń Matejki, jednak odmiennego zdania był jej ojciec, który zaręczyny zerwał. Malczewski długo nie mógł się pogodzić z rozstaniem.

Dziewięć lat później żoną Jacka została Maria Gralewska, którą poznał w 1886 roku. Po kilku miesiącach znajomości, oczarowany Marią, oświadczył jej się. W 1887 roku przed ślubem powstał obraz Portret narzeczonej (obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie):

Ślub młodych odbył się w kościele Mariackim 29.X.1887 roku. Konserwatywny „Czas” 3 dni później relacjonował:

„W sobotę o godzinie 6 wieczorem w kościele N. Maryi Panny pobłogosławił X. infułat Bober związek małżeński między znakomitym artystą malarzem p. Jackiem Malczewskim a panną Maryą Gralewską, córką zasłużonego obywatela i właściciela apteki p. Fortunata Gralewskiego. Od ołtarza prowadził pannę młodą: ks. Marceli Czartoryski i p. Gralewski, a pana młodego ks. Marcelina Czartoryska i p. Gralewska. Po ceremonii kościelnej podejmowali u siebie rodzice panny młodej liczne grono gości weselnych.”

Postacie Krakowa: Malczewski – początki.

Kraków fascynuje nie tylko swoją historią, architekturą i zabytkami, ale również osobami, które na przestrzeni wieków były z nim związane. Niektóre znane są szerzej, inne pozostają w zapomnieniu…

Ponad 140 lat temu, 22. lipca 1871 roku, do Krakowa przybył 17 letni Jacek Malczewski. Urodzony w Radomiu, w rodzinie zubożałych ziemian – ojca Juliana pełniącego funkcję sekretarza generalnego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Radomiu i Marii z Szymanowskich.

Do Krakowa Jacek przyjechał wraz ze swoimi kuzynami, żeby podjąć naukę w tutejszym gimnazjum. Opiekował się tu nimi ich nauczyciel Adolf Dygasiński, który zorganizował przy ul. Floriańskiej 55 (róg z Pijarską, tam gdzie dziś Coffee Heaven) instytut wychowawczy wraz z internatem.

Od tego momentu Kraków dla Jacka stał się na kolejne 58 lat miejscem zamieszkania, pracy a także pochówku.

Malczewski od samego początku był zauroczony Krakowem, zresztą miasto robiło wrażenie na każdym przybyszu z innego zaboru, szczególnie na tych patriotycznie usposobionych.

Po przybyciu do Krakowa Adolf Dygasiński zapisał swoich podopiecznych do V klasy w II C.K Gimnazjum św. Jacka przy ul. Siennej 11. Pomimo początkowych interwencji rodziców (chłopcy powinni byli pójść do VI klasy) Dygasiński przekonał ich, że chłopcom wyjdzie to na lepsze – „W V-ej klasie chłopcy będą uczniami dobrymi, nawet – myślę – wzorowymi; w VI-ej chromaliby z niemczyzną, którą tu trzeba znać tak dobrze, jak własny język ojczysty…" – argumentował nauczyciel. A. Dygasiński na zdjęciu poniżej.

Już na początku stycznia 1872 r. Dygasiński zapisuje Malczewskiego na kursy do Muzeum Narodowego by tam uczył się u Henryka Piccarda. Lekcje te nie poszły na marne, ponieważ już w połowie klasy VI (1873 r.) na sugestię samego Jana Matejki, Malczewski opuszcza gimnazjum św. Jacka, żeby podjąć naukę w Szkole Sztuk Pięknych. Zresztą nie tylko Matejko dostrzega talent chłopca, ale również Władysław Łuszczkiewicz, który będzie nauczycielem Malczewskiego w SSP. Poniżej zdjęcie studentów SSP z prof. Łuszczkiewiczem. Zagadka dla spostrzegawczych - który to Malczewski? ;-)

Na pierwszym roku młody artysta musi zaliczyć: rysunek z natury, historia powszechna, anatomia artystyczna, rysunek akademicki wieczorny i dzienny, perspektywa, studia "głów z natury", z "figury całej", rysunek "podług wzorów" i "podług natury" krajowidoki... uff. Udaje mu się to celująco :-)

Bawół c.d.

Na początek odpowiedzi na pytania zadane w poprzednim wpisie:

- miasto Kazimierz lokowane 17 lutego 1335 początkowo nosiło nazwę Nowy Kraków, założone zostało na skutek coraz większych potrzeb zarówno dworu królewskiego jak i samego Krakowa, który to mając ograniczenia terytorialne (założenia urbanistyczne zgodne z prawem lokacyjnym i mury obronne) nie był w stanie pomieścić coraz większej ilości mieszkańców.

- wieś Bawół, lokowana w latach 70- tych XIII w., należała do kapituły krakowskiej, istnieją też informacje, że przechodziła naprzemiennie z rąk kościelnych w rycerskie, w 1340 wykupiona przez króla Kazimierza Wielkiego została włączona do miasta Kazimierz

Po lokacji Kazimierza przystąpiono do otaczania miasta murami obronnymi, chroniły one również przed wylewami Wisły. Na załączonym zdjęciu przy Synagodze Starej widzimy fragmenty murów, są w tym miejscu nieregularne- dlaczego? Co znajdowało się w miejscu, które obecnie jest pociechą dla piesków?
Zapraszam do zgadywania, odpowiedź wkrótce :)